Van Essen heeft er dan een carrière van ruim 44 jaar bij de politie op zitten. Na de Politieacademie begon hij zijn loopbaan bij de gemeentepolitie Den Haag en werkte hij onder andere als rechercheur in de Schilderswijk. Ook was hij ME-commandant, chef van het bureau Segbroek en bureau Narcotica, chef Personeel & Organisatie en vanaf 2007 korpschef van het toenmalige korps Haaglanden.
Kort na de vorming van de Nationale Politie in 2013 startte Van Essen in de korpsleiding waar hij sinds 2016 plaatsvervanger was en in mei 2020 de functie van korpschef overnam, toen Erik Akerboom vertrok naar de AIVD.
‘In mijn tijd in de korpsleiding is er ongelofelijk veel gebeurd: de aanslag op de tram in Utrecht, corona en de avondklokrellen, de moorden op de broer van de kroongetuige, Derk Wiersum en Peter R. de Vries, de asielcrisis en we hebben de afgelopen jaren meer demonstraties dan ooit moeten begeleiden. En ondanks alles is het vertrouwen in de politie nog steeds onverminderd hoog, daar ben ik trots op. Maar de uitdagingen blijven onverminderd groot. De capaciteit staat onder druk en daarmee onze zichtbaarheid en aanspreekbaarheid in de wijken. Cybercrime neemt toe en de criminaliteit wordt in toenemende mate internationaler. Dat vraagt om nieuwe en vaak meer digitale antwoorden. Een opgave voor de volgende generatie.’
Minister Yeşilgöz-Zegerius van Justitie en Veiligheid heeft veel waardering voor de tomeloze inzet van korpschef Henk van Essen voor de Nederlandse politie: ‘Vanaf de start van de Nationale Politie was Henk van Essen de ervaren politieman in de korpsleiding die ervoor zorgde dat vakmanschap hoog op de agenda bleef staan. In complexe en roerige tijden heeft hij als korpschef koers gehouden en is de basis in de organisatie verder op orde gebracht. Daarbij stond hij altijd pal voor zijn mensen.’