‘Als Mike zo doorgaat, gaat hij dood. We vinden hem regelmatig bewusteloos op straat. Straalbezopen. ’s Ochtends, ’s middags of ’s avonds, dat maakt niet uit. Hij bedelt om zijn dorst te bekostigen. Gaat op zijn hurken zitten en poept waar hij staat. Plast op de Coolsingel. Slaapt waar het hem uitkomt. Al talloze keren is hij vanuit het ziekenhuis naar de straat teruggekeerd. Hulp wil hij niet.’
Brigadier Jan Blokzijl maakt zich zorgen om Mike, een 50-jarige dakloze man die vrijwel dagelijks voorbijkomt in de politierapportages. Hij is alcoholist en veroorzaakt niet alleen veel hinder bij anderen, -hij heeft een toegangsverbod voor diverse winkels en de Markthal-, maar is vooral een gevaar voor zichzelf. ‘De brandweer heeft hem al een keer uit het water gevist. Daar was hij met zijn dronken hoofd ingevallen. We zien hem lopen, in de vrieskou, met zijn jas open. Hij drinkt zich bewusteloos. Wonden en ontstekingen laat hij niet verzorgen. Hij verwaarloost zichzelf ernstig, en de zorg krijgt vooralsnog geen vat op hem.‘
Keuze is aan hen
‘Het is frustrerend’, zegt Jan, ‘maar we kunnen hem niet dwingen om hulp te accepteren. Sommige mensen willen niet in de opvang slapen. Dat kan bijvoorbeeld zijn omdat ze zich niet aan de daar heersende afspraken willen houden, omdat ze geen deel van hun daklozenuitkering willen afstaan, of omdat ze simpelweg niet tussen anderen willen slapen. Die keuze is aan hen.’
Dat zegt niet dat Jan daar genoegen mee neemt. ‘Wij zijn handhavers. Ik raad collega’s aan bij overlast altijd een bekeuring te geven. Slapen op straat. Wildplassen. Schrijf waar je kunt. Zorg voor een strafopbouw. Want natuurlijk kunnen ze die niet betalen. En dan moeten ze een paar dagen zitten. Dat moment grijpen we aan om de hulpverlening te bellen, zodat zij ze kunnen opzoeken en helpen. Daar is dan geen ontkomen aan.’ Voor Mike was er desondanks nog geen oplossing.
Improviseren
In de hoop iets te kunnen doen aan zijn situatie, bracht Jan hem ter sprake bij het Overleg Buitenslapers, waarover het Vangnetteam van de GGD de regie voert. Samen met een verpleegkundige van Bouman GGZ, die bekend is met Mikes problemen, besloot hij niet meer te wachten op de medewerking van de man en creatief te zijn. Jan: ‘Met een Rechterlijke Machtiging is het mogelijk iemand gedwongen op te nemen in een kliniek. Maar dan moet de persoon in kwestie zich wel melden bij de rechter, op het moment dat zijn zaak dient. En aangezien Mike zich nooit aan een afspraak houdt en onvindbaar is als je hem nodig hebt, moesten we iets anders verzinnen. Ik vertelde de rechter over casus en polste de mogelijkheid om de zaak bij hoge uitzondering op ons politiebureau te plannen. Dat kon. Woensdagochtend om 09.30 uur.’
Dinsdag keek het basisteam de hele dag uit naar Mike, en rond 17.30 uur werd hij slapend op een terras aangetroffen. Agenten hielden hem aan voor openbaar dronkenschap en lieten hem ontnuchteren in de cel. Woensdagochtend, na een check door een arts, kon Mike verschijnen in de geïmproviseerde rechtszaal in een verhoorkamer aan het Doelwater. Na inzage in het dikke dossier, verklaringen van Jan, de bevindingen van de GGZ-verpleegkundige en het pleidooi van de advocaat kwam de rechter tot zijn uitspraak. Een Rechterlijke Machtiging voor de duur van zes maanden. Daarna kan de rechter bepalen of die termijn verlengd wordt.
Het geeft Jan een goed gevoel. ‘Zodra er een plek vrijkomt, hopelijk binnen enkele dagen, wordt Mike opgenomen in een kliniek die passende hulp biedt aan zijn problematiek. Gedwongen. Tot die tijd is hij vrij om te gaan en te staan waar hij wil. Maar Mike is nooit ver weg.’
*De naam van Mike is uit privacyoverwegingen veranderd